رنگرزی

در صنعت قالی بافی هنر رنگرزی اهمیتی تقریبا یکسان با طراحی و بافندگی دارد و اصولا بدون وجود رنگ، نقشی آفریده نمی شود.

علم رنگرزی در گذشته بسیار پیچیده بود و رموز آن همیشه در خانواده های رنگرز باقی می ماند و کمتر کسی می توانست از اسرار آن آگاهی یابد. هر رنگرز با بکار بردن شیوه های مخصوص به خود رنگ هایی با تونالیته های مشخص را تولید می کند که مشابه آنها را تقریبا در سایر کارگاه ها نمی توان یافت به همین دلیل رنگ یکی از عوامل تشخیص بافت های مناطق مختلف باشد.

در رنگرزی مهارت رنگرز در کاربرد مواد رنگی اهمیت ویژه ای دارد و عامل درخشندگی رنگ تنها مواد الوان نیست، زیرا فرش هایی وجود دارند که الیاف آنها با مواد رنگ دار مرغوب، رنگ آمیزی شده، اما به علت عدم مهارت رنگرزو فقدان نفوذ رنگ به داخل الیاف، فرش رگه دار شده و یا برعکس بر اثر اشباع الیاف از مواد رنگی به هنگامی که فرش ها بر روی یکدیگر می اندازند رنگ های اضافی به فرش های مجاور نفوذ می کنند.  همچنین کیفیت و نوع الیافی که در رنگرزی بکار برده می شود نیز مهم است به این صورت که هرگاه چند دسته کلاف مختلف را در یک زمان و تحت شرایط یکسان و حتی اتوماتیک رنگ آمیزی کنند نتیجه کار در تمام آنها به یکسان نخواهد بود و هر کلافی رنگی متمایز از کلافهای دیگر به خود می گیرد.

با تجزیه نور در یک منشور بلوری، همانند رنگین کمانی که بعد از بارندگی در هوای آفتابی تشکیل می شود هفت رنگ بنفش ، نیلی ، آبی ، سبز ، زرد ، نارنجی و قرمز بوجود می آید. در این مجموعه رنگ های زرد و قرمز و آبی رنگ های اصلی، و بنفش ، سبز و نارنجی رنگ های مکمل نامیده می شوند که از ترکیب آنها با یکدیگر به نسبت های مختلف دنیایی از رنگ ها به وجود می آید. به این ترتیب که انواع سبزها از مخلوط زردها و آبی ها، انواع بنفش ها از ترکیب آبی ها و قرمزها و انواع نارنجی ها از ترکیب زردها و قرمزها به دست می آید. همچنین از ترکیب رنگ های مکمل با یکدیگر می توان به رنگ های اصلی با درجات رنگی متفاوت دست یافت. در عمل برای به دست آوردن رنگ سبز ابتدا کلاف ها را با نیل و سپس با یک ماده رنگی زرد می کنند و برای به دست آوردن رنگ نارنجی، الیاف را در مرحله اول با روناس و یا هر قرمز دیگری به رنگ قرمز در آورده و سپس خم محتوی رنگ زرد، وارد می کنند.

برای به دست آوردن رنگ ارغوانی الیاف را ابتدا به رنگ قرمز در آورده و آنگاه در خم نیل وارد می نمایند و به همین ترتیب با تغییر در نسبت رنگ های بکار رفته به مجموعه های رنگی متعددی دسترسی می یابند .
رنگ ها را برحسب ساختمان فیزیکی، کیفیت شیمیایی، ثبوت و نوع دندانه ای که با آن به کار می برند و یا روش های رنگرزی تعریف و طبقه بندی می کنند .