تاریخچه فرش و تابلو فرش دستباف (15): قالی بافی از پایان دوره ی صفوی تا سال 1300 هجری شمسی
قالی بافی از پایان دوره ی صفوی تا سال 1300 هجری شمسی
در سال های پایانی دوره ی صفویه تا ظهور فتنه ی افغان که به انقراض این سلسله منجر می شود، توجه چندانی به هنر قالی بافی مبذول نمی شود ولی کم و بیش قالی های نفیسی در این فاصله ی زمانی بافته می شوند که امروزه چندان اثری از آن ها در ایران وجود ندارد، چه تعدادی از آن ها در اثر بی توجهی پوسیده و متلاشی شده و شماری از آنها را نیز افراد و یا شرکت های اروپایی که در ایران فعالیت تجاری داشتند از ایران خارج کرده و به موزه ها و ثروتمندان اروپایی فروخته اند.
در فتنه ای افغان آن چه که از این هنر و صنعت باقی مانده بود از بین می رود و در زمان سلسله های افشاریه و زندیه و حتی اواخر سلسله ی قاجاریه، قالی بافی کماکان بی رونق باقی می ماند. تنها در پایان عمر این دودمان است که قالی بافی تجدید حیات کرده و به صورت قابل قبولی ادامه پیدا می کند. در این زمان طبقات تازه به دوران رسیده در کشورهای صنعتی اروپا و همچنین ایرانیان مرفه که داشتن قالیچه را در منازل خود وسیله ی رفاه و اسباب شوکت می دانستند، کم کم به خرید قالی و قالیچه متمایل می شوند، و به این جهت تجارت فرش در بازارعای داخل و خارج رونق گرفت. در این زمان سیاحان زیادی به ایران آمده و در مراجعت تعدادی فرش به عنوان ره آورد سفر همراه خود می بردند. آن ها در سفرنامه های خود اشارات مفصلی به دستبافت های ایرانی و مرغوبیت و دوام آن ها می نمایند که این خود انگیزه ی دیگری است که اروپائیان را به خرید و جمع آوری قالی های ایرانی ترغیب می کند.
در اواخر قرن گذشته تجارت خانه های اروپایی و آمریکایی که در کار تجارت قالی و قالیچه بودند برای تامین فرش های مورد نیاز بازارهای خود، شعباتی در مراکز قالی بافی ایران تاسیس می کنند. کارگزاران این شرکت ها پشم های رنگ شده را همراه با نقشه های مطلوب خود در اختیار فرش بافان قرار داده و سفارش بافت کالای مورد نظر را با عقد قراردادهایی به آنها می دادند، ولی در خاتمه ی جنگ جهانی اول با برچیده شدن شعبات این شرکت ها، تجار و سرمایه داران ایرانی جایگزین آنها شده و اختیار تجارت و صنعت فرش را در دست می گیرند.
