بستن
(0) مورد
شما هیچ موردی در سبد خرید خود ندارید
تمام دسته بندی ها
    فیلتر ها
    EN
    جستجو

    آشنایی با رنگ و رنگرزی در قالی بافی (12): گیاهان مازوج دار

    آشنایی با رنگ و رنگرزی در قالی بافی (12): گیاهان مازوج دار

    گیاهان مازوج دار

    اسید اگزالیک موجود در برگ ها و میوه ها و سایر اندام های گیاهان تانن دار و یا مازوجی با دندانه های مختلف رنگ های متعددی در زمینه های کرم، نارنجی، قهوه ای، خاکستری و سیاه تولید می کند. مهمترین این کیاهان که در رنگرزی کاربرد فراوان دارند عبارتند از: 

    1-      انار

    درخت انار PUNICA GRANATUM اصلش از ایران است و از این کشور به سایر نقاط دنیا برده شده است. علاوه بر مصرف غذایی پوست میوه ی آن در رنگرزی به فراوانی به کار برده می شود و به تحقیق می توان گفت بیش از هر گیاه مازوج دار دیگری برای به دست آوردن رنگ های خکستری و تیره از آن استفاده می شود. مقدار تانن انار تا 40 درصد می رسد. رنگرزان روستایی با حضور دندانه های مختلف از پوست انار رنگ هایی در زمینه های سرخ تا مشکی را به دست می آورند.

    انار

    2-      سماق

    سماق RHUS CORIARIA  درختچه ای است که تقریبا در تمام نقاط ایران به خصوص در کوهپایه های اطراف تهران به طور فراوان روئیده می شود. این گیاه علاوه بر مصرف غذایی در رنگرزی نیز مورد استعمال دارد و با دندانه های مختلف رنگ های گوناگون در زمینه های تیره تولید می کند. از جمله با سولفات آهن رنگ بنفش سیر از خود به جای می گذارد.

    سماق

    3-      بلوط

    گیاه بلوط QUERCUS INFECTORIA در طبیعت به صورت درختانی بلند و یا متوسط یافت می شود. چوب بلوط سرشار از مواد مازوجی است که علاوه بر مصارف طبی و دباغی در رنگرزی نیز به کار برده می شود. از یکی از گیاهان این خانواد به نام بلوط جنگلی و یا جَفت، رنگ زرد طبیعی استخراج می کنند. پوست زیرین این درخت حاوی ماده ی رنگی بیشتری است که با دندانه های گوناگون رنگ هایی از زرد نارنجی تا قهوه ای تیره و رنگ موشی (خاکستری فیلی) تولید می کند.

    بلوط

    4-      گردو

    گردو JUGLANS REGIA درختی است که تقریبا در تمام نقاط معتدل ایران به طور فراوان می روید. در تمام اندام های درخت گردو ماده ی مازوجی به مقدار فراوان وجود دارد، ولی از پوست آن استفاده ی بیشتری می شود.

    مقدار ماده ی مازوجی پوست گردو بین 35 تا 40 درصد است. مواد تانن دار گردو با دندانه های مختلف رنگ هایی در زمینه های شتری و قهوه ای تولید می کنند. 

    گردو

    5-      هلیله

    هلیله گیاهی است از گروه نباتات تانن دار. میوه ی کوچکی شبیه به گوجه درختی دارد که قبل از رسیدن آن را چیده و خشک می کنند. مقدار مازوج آن در حدود 45 درصد است. گیاهی است که علاوه بر مصارف طبی و دباغی در رنگرزی نیز استعمال می شود. انواع این گیاه عبارتند از:

    هلیله ی زرد ANI CHEBULAE CITRINAE که از آن برای استخراج رنگ زرد استفاده می کنند.

    هلیله ی سیاه BALANI CHEBULAE NIGRAI که از آن رنگ های سیاه و خاکستری را به کمک دندانه های مختلف به دست می آورند.

    هلیله

     

     منبع: افسانه ی جاویدان فرش ایران (1389) محمدجواد نصیری، محمدرضا عبدالعلی (طراح)، آسیه دهقانی (طراح)، فرهنگسرای میردشتی

     

     

     

     

     

     

     

     

                                                                                                                                                                    

    درج نظر