رنگ های بی ثبات، نیمه ثابت و ثابت

رنگ های شیمیایی را از نظر میزان ثبوت آنها در مقابل نور آفتاب و شستشو و سایش در سه گروه متمایز طبقه بندی می کنند، این گروه ها عبارتند از:

رنگ های جوهری یا بی ثبات

بیشتر رنگ های اولیه ی شیمیایی در این گروه ، رنگ های جوهری یا آنیلینی، طبقه بندی می شوند. این سری رنگ ها در مقابل نور آفتاب و آب به هیچ وجه ثبوتی ندارند. امروزه فرش های رنگ پریده ای که در زمان پیدایش این رنگ ها بافته شده اند دیده می شوند که فاقد زیبایی و شکوه فرش های قدیمی بوده و ارزش احتمالی آن ها فقط به دلیل قدمت آن ها است. رنگ های قلیایی در این گروه هستند و بدیهی است که باید از مصرف آنها خودداری شود. از دیگر عیوب این سری رنگ ها این است که در مرور زمان پرزها در سطح فرش به رنگ خاکستری در می آیند، در حالی که قسمت انتهایی و بن پرزها تقریبا رنگ اولیه ی خود را حفظ می کنند. با تمام این عیب ها متاسفانه هنوز هم برخی از رنگرزان بی اطلاع، به لحاظ ارزانی و شفافیت و کاربرد آسان آن ها، از این رنگ ها در رنگرزی الیاف خود به ویژه در فام های فیروزه  آبی و نارنجی، استفاده می کنند. 

رنگ های نیمه ثابت

این رنگ ها در مقایسه با رنگ های سری اول الوانی با ثبوت بسیار بیشتری هستند و در اثر مرور زمان در مجاورت با نور نیز تا حدودی رنگ ملایم به خود گرفته و به اصطلاح فنی پخته می شوند. خوشبختانه بیشترین تعداد رنگ های شیمیایی در این گروه قرار دارند.

رنگ های ثابت

رنگ هایی هستند که ثبات آنها دائمی است و الیاف رنگ شده با آنها در مقابل نور آفتاب و با شست و شو تغییر رنگ نمی دهند. عیب بزرگ این رنگ ها این است که در اثر مرور زمان حالت خامی خود را از دست نداده و مایه ی نرم و ملایم به خود نمی گیرند و به اصطلاح جاافتاده نمی شوند (مانند رنگ های کُرومی). این سری رنگ ها چون با دندانه های بیکرومات پتاسیم به کار می روند به این اسم نامیده می شوند. رنگ های کُرومی در اواخر قرن نوزدهم شناخته شده اند ولی بیشترین مصرف خود را بعد از جنگ جهانی دوم در رنگرزی پیدا کرده اند و امروزه به میزان فراوانی در رنگرزی الیاف قالی های ایرانی مصرف می شوند.

  منبع: افسانه ی جاویدان فرش ایران (1389) محمدجواد نصیری، محمدرضا عبدالعلی (طراح)، آسیه دهقانی (طراح)، فرهنگسرای میردشتی